روش های اندازه گیری نمره نخ در نساجی و آشنایی با روش های تعیین نمره نخ

اندازه گیری نمره نخ

در صنعت نساجی، برای تعیین ابعاد نخ و محاسباتی که در تهیه نخ و بافتن پارچه لازم است، از واحدهایی برای اندازه‌گیری دقیق نخ استفاده می‌شود که به آنها “نمره نخ” می‌گوییم. نمره نخ در واقع عددی است که ظرافت نخ را بیان می‌کند.

در گذشته، برای اندازه‌گیری نمره نخ از دستگاهی به نام “ریزسنج” استفاده می‌شد. اما این دستگاه با مشکلات فراوانی همراه بود که باعث اشتباه در تعیین مشخصات نخ می‌شد. یکی از این مشکلات سختی اندازه‌گیری قطر الیاف بود. به دلیل عدم دایره‌ای بودن سطح مقطع تمامی الیاف، ناچاریم از رابطه دیگری استفاده کنیم. روش مناسب‌تری که در حال حاضر وجود دارد، برقراری ارتباط بین وزن نخ و طول آن است.

تعیین نمره نخ به دو روش زیر انجام می‌شود:

1. روش مستقیم: در این روش، نمره نخ برابر است با وزن واحد طول نخ. به عبارت دیگر، وزن نخ را بر طول نخ تقسیم می‌کنیم. از روش مستقیم برای اندازه‌گیری نمره نخ ابریشم و الیاف مصنوعی استفاده می‌شود. واحدهای استفاده‌شده در روش مستقیم شامل دنیر (den)، تکس (tex)، دسی تکس (dtex)، میلی تکس (mtex) و کیلو تکس (ktex) هستند.
2. روش غیرمستقیم: در این روش، نمره نخ برابر است با نسبت واحد طول به واحد وزن نخ. شماره‌های بدست آمده از روش غیرمستقیم برعکس روش مستقیم است. از روش غیرمستقیم برای شماره‌گذاری نخ‌های پنبه، کتان، پشم و آسبست استفاده می‌شود. در روش غیرمستقیم، از واحد نمره انگلیسی (Ne) و متریک استفاده می‌شود.

واحدهای استفاده شده در صنعت نساجی برای اندازه‌گیری نمره نخ عبارتند از:

1. دنیر (Denier): وزن 9000 متر از لیف یا نخ بر حسب گرم است. این واحد برای اندازه‌گیری ظرافت نخ‌های مصنوعی استفاده می‌شود.
2. تکس (Tex): وزن 1000 متر از لیف یا نخ بر حسب گرم است. این واحد نیز برای اندازه‌گیری ظرافت نخ‌های مصنوعی استفاده می‌شود.
3. دسی تکس (Dtex): وزن 10000 متر از لیف یا نخ است. این واحد برای اندازه‌گیری ظرافت نخ‌های مصنوعی استفاده می‌شود.
4. میلی تکس (Mtex): وزن 1000 متر بر حسب میلی‌گرم را نشان می‌دهد. این واحد برای اندازه‌گیری الیاف نازک استفاده می‌شود.
5. کیلو تکس (Ktex): وزن 1000 متر بر حسب کیلوگرم است. این واحد برای اندازه‌گیری نخ‌های قطور و فتیله طناب استفاده می‌شود.
6. نمره انگلیسی (Ne): تعداد کالف‌های 840 یاردی از یک پوند نخ را نشان می‌دهد. این واحد برای اندازه‌گیری نخ‌های پنبه، کتان، پشم و آسبست استفاده می‌شود.
7. متریک (Metric): تعداد واحدهای 1000 متری که یک کیلوگرم وزن داشته باشد را نشان می‌دهد. این واحد نیز برای اندازه‌گیری نخ‌های پنبه، کتان، پشم و آسبست استفاده می‌شود.

توجه داشته باشید که میلی تکس برای الیاف ظریف و کیلو تکس برای نخ‌های قطور و فتیله طناب استفاده می‌شود. همچنین، استفاده از واحد متریک در حال حاضر کمتر شده است. برای محاسبه نمره نخ با استفاده از روش مستقیم، از رابطه زیر استفاده می‌شود:

نمره نخ (دنیر) = وزن نخ (گرم) ÷ طول نخ (متر)

همچنین، بین روش مستقیم و غیرمستقیم نیز ارتباطی وجود دارد. برای محاسبه نمره نخ با استفاده از روش غیرمستقیم، از رابطه‌های زیر استفاده می‌شود:

Ne = 5314 ÷ دنیر
Ne = 5910 ÷ دسی تکس

در آزمایشگاه، برای اندازه‌گیری نمره اصلی:
تعریف واحدها
دنیر: وزن 9000 متر از لیف یا نخ بر حسب گرم است.
تکس: وزن 1000 متر از لیف یا نخ بر حسب گرم است.
دسی تکس: وزن 10000 متر از لیف یا نخ است.
میلی تکس: وزن 1000 متر بر حسب میلی گرم را گویند.
کیلو تکس: وزن 1000 متر برحسب کیلوگرم است.
نمره انگلیسی: تعداد کالف های 840 یاردی از یک پوند نخ را گویند.
متریک: تعداد واحد های 1000 متری که یک کیلوگرم وزن داشته باشد را گویند.
توجه داشته باشید که از میلی تکس برای الیاف ظریف به کار می رود و برای نخ های قطور و فتیله طناب از کیلو تکس استفاده می شود. از واحد متریک امروزه کمتر استفاده می شود. 9000 *L/W = d) نمره نخ بر حسب دنیر )طول نخ(L ( وزن نخ( W بین روش مستقیم وغیر مستقیم ارتباطی نیز وجود دارد: Ne = 5314 /den or Ne = 5910 / dtex
در آزمایشگاه برای اندازه گیری نمره نخ با توجه به دستورالعمل سرپرست آزمایشگاه از کلاف نخی که در اختیار ما قرار داده می شود کلاف های نخ با طول مشخص را با استفاده از دستگاه کلاف پیچ تهیه میکنیم. سپس هریک را بر روی ترازوی دستگاه مخصوص نمره خوان قرار میدهیم.در واقع دستگاه طوری طراحی شده است که با قرار دادن کلاف نخ مورد نظر بر روی ترازو دستگاه به طور خودکار وزن آن را اندازه گرفته ونمره مورد نظر را برحسب دستوری که به آن داده شده نمایش می دهد.ما از ابتدا می توانیم دستگاه را تنظیم کنیم که نمره را برحسب چه واحدی )دنیر، تکس و …( به ما بدهد.

تعریف واحدها

• دنیر (Denier): وزن 9000 متر از لیف یا نخ بر حسب گرم است.
• تکس (Tex): وزن 1000 متر از لیف یا نخ بر حسب گرم است.
• دسی تکس (Dtex): وزن 10000 متر از لیف یا نخ است.
• میلی تکس (Mtex): وزن 1000 متر بر حسب میل